Stelt u zich water voor als een eindige hulpbron. U zou er dan wel twee keer over nadenken, om de kraan te laten lopen terwijl u uw tanden poetst, uw handen wast of een extra douche neemt. Dit is een dagelijkse realiteit aan boord van het International Space Station (ISS). In de ruimte is schoon water een van de meest schaarse hulpbronnen die beschikbaar zijn en er wordt dan ook als zodanig mee omgegaan. Onze stedelijke gebieden worden geconfronteerd met een wereldwijde drinkwatercrisis. Schaarste aan schoon water wordt in de nabije toekomst een groot probleem voor stedelijke gebieden. De wereldwijde balans tussen watergebruik en schoonwatervoorziening gaat de verkeerde kant op. Dit wordt veroorzaakt door snelle verstedelijking en de effecten van toenemende droogte als gevolg van klimaatverandering. Steden staan voor de grootste uitdagingen op het gebied van water, maar kunnen tegelijkertijd ook de grootste bijdrage leveren aan de oplossing. Het is tijd om na te denken, over hoe we steden toekomstbestendig kunnen maken. Maar waar beginnen we? We zouden het voorbeeld moeten volgen van enkele van de grootste wetenschappers, ingenieurs en ontwerpers van onze tijd. Wat kunnen we leren van de manier waarop het internationale ruimtestation omgaat met kostbare hulpbronnen?
Lekkages zouden in de ruimte leiden tot catastrofale rampen. In hun ontwerpen zorgen ruimtevaartuigingenieurs er dan ook voor, dat het ruimtestation 100% luchtdicht is. Door de vluchtleiding wordt continu in de gaten gehouden of er geen mogelijke luchtlekken zijn. Wordt een lek ontdekt, dan gaat de hoogste prioriteit er naar uit om het zo snel mogelijk op te sporen en te verhelpen. Waarom wordt dezelfde prioriteit niet gegeven aan het opsporen en verhelpen van lekken in de waterinfrastructuur van onze steden? In de VS gaat gemiddeld 13% van het huishoudelijk water verloren door lekkende toiletten, kranen en apparaten. Dat lijkt misschien niet veel, maar al die druppels samen vormen bijna 25 duizend liter per huishouden, per jaar. Het goede nieuws is dat verschillende bedrijven nu bezig zijn met het ontwerpen van innovatieve technische oplossingen om het watergebruik in woningen slimmer te maken. Zo ontwikkelde Flume onlangs een zogenoemde 'smart box', die huiseigenaren duidelijk laat zien of er ergens in huis lekkages zijn en - zo ja - hoeveel van hun kostbare water daardoor weglekt. Schade veroorzaakt door lekkages kost huiseigenaren in het VK gemiddeld 13,60 Pond per jaar. Met andere woorden: het verhelpen van lekkages is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor uw portemonnee.
Als het efficiënt wordt gedaan kan water nog voor heel veel andere dingen meer worden gebruikt dan alleen als drinken, of om schoon te maken. In de ruimte wordt water ook gebruikt voor warmteregeling. Omdat het ISS om de aarde draait, heeft het te maken met grote temperatuurschommelingen. Net als de maan heeft het ISS twee kanten: de ene kant naar de zon gericht en de andere ervan af. De temperatuur aan de kant van de zon kan oplopen tot 250 °F (ca. 120 °C), terwijl hij aan de 'donkere kant' kan dalen tot onder -250 °F (ca. -160 °C). Dit is een temperatuurverschil van 500 °F (of 280 °C). Met behulp van 'slim watergebruik' wordt de temperatuur in het ISS echter constant en comfortabel op 75 °F (24 °C) gehouden. Om het station en de apparatuur koel te houden, ontwikkelden ingenieurs een speciaal warmteafvoersysteem. Restwarmte wordt getransporteerd via een gesloten netwerk van leidingen gevuld met water. Warmtewisselaars verliezen hun warmte door het water op te warmen, dat op zijn beurt de warmte weer transporteert naar een ander stel leidingen, gevuld met ammoniak. De ammoniak transporteert de warmte naar radiatoren buiten het ISS, die de overtollige warmte uiteindelijk de ruimte in brengen. Gebouwen verwarmen met water dat recirculeert via leidingen, is een gangbare praktijk voor vloerverwarmingssystemen. Het wordt, met de stijgende temperaturen in steden, echter een steeds grotere uitdaging om gebouwen koel te houden. Bedrijven zijn dan ook al begonnen om dezelfde netwerken van leidingen aan te leggen, die zowel door de vloeren als door het plafond lopen en moeten gaan zorgen voor koeling. Vergeleken met airconditioning, is vloerkoeling veel energiezuiniger en geeft het een veel comfortabeler koeleffect. Bij Wavin hebben we zo'n verwarmings- en koelsysteem ontwikkeld, dat werkt via een centrale regeleenheid en continu zorgt voor de ideale temperatuur, door de in- en uitlaattemperaturen te bewaken en dienovereenkomstig aan te passen. Zoals het ISS warmte van de zon gebruikt, is ook onze oplossing afhankelijk van duurzame warmte- en koudebronnen, zoals zonne-energie, aardwarmte en restwarmte. Dus, als we op een andere manier naar water kijken, ontdekken we dat het veel meer te bieden heeft dan we denken. We moeten het daarom koesteren, zonder het verloren te laten gaan.
Waterproblematiek wordt over het algemeen benaderd als een mondiaal onderwerp, terwijl de problemen en uitdagingen in feite op lokaal niveau moeten worden opgelost. Samenwerking tussen verschillende partijen is een essentiële factor bij het opstarten van de verandering. Alle partijen kunnen samenwerken om oplossingen te vinden, die antwoorden geven op de water gerelateerde uitdagingen in stedelijke gebieden.Iedereen maakt deel uit van deze verandering, van individuele burgers, lokale initiatieven en bedrijven, tot overheden en kennisinstellingen.
Door waterlekken in grotere stedelijke gebieden te verhelpen, wordt er minder schoon water verspild. Afvalwater en hemelwater kan worden opgevangen en gefilterd om het waterverbruik te verminderen. Water kan worden gebruikt voor warmteregeling, waardoor er minder middelen worden gebruikt voor verwarming en koeling. Toepassen van deze concepten in stadssystemen, op de een of andere manier, zal een enorm verschil maken, zodat de steden dichterbij toekomstbestendigheid komen.
Gelukkig groeit het bewustzijn voor het probleem van de opkomende waterschaarste en voor de onderliggende problemen. Kennis, ervaring en wetgeving gaan echter té langzaam om de dreigende gevaren waarmee we geconfronteerd worden, voor te zijn. Ironisch genoeg speelt waterbeschikbaarheid hierbij een grote rol. In stedelijke gebieden is water immers direct beschikbaar uit de kraan, waardoor de illusie ontstaat, dat schoon water en drinkwater geen hulpbronnen zijn. Er is daarom een duidelijke behoefte aan een ontwikkeling in de manier waarop we denken over en omgaan met schoon water. Steden kunnen water niet langer als handelswaar behandelen.
Graag nodigen we de grote denkers rondom het ISS, bij NASA, alsook de andere ruimtevaartorganisaties uit om met ons om de tafel te gaan zitten en wat meer van hun ervaringen met ons te delen over slim watergebruik. Wij geloven dat we de wateruitdagingen van de wereld kunnen oplossen door van elkaar te leren en samen te werken.