Regen wordt een zegen

Schade door droogte

De gevolgen van de droogte waar Nederland middenin zit, worden steeds duidelijker. Boeren zijn bezorgd over slechte oogsten, dijken lopen verhoogd risico op scheuren, blauwalg rukt op en vissterfte neemt toe. Schepen kunnen niet zwaar beladen door de laagstaande rivieren en tal van veerponten staakten hun diensten.

„De IJssel staat lager dan ik ooit gezien heb. Nog lager en de rivier stroomt amper meer”, zegt Ted Hoogers van de vaardienst tussen het Overijsselse Fortmond en het Gelderse Veessen. „Het lukt ons niet meer om met een gevuld pontje aan wal te komen, dus staat ie stil. Voor nu zit er niets anders op dan goed de weersvoorspellingen en de waterstanden te volgen.”

Er is weinig goed nieuws op komst. Volgens het KNMI is 2022 voorlopig een van de droogste jaren die ze hebben gemeten, met een neerslagtekort van 224 millimeter. De verwachting is dat het tekort de komende twee weken zal oplopen naar 261 millimeter. Omdat het elders in Europa ook weinig regende, is de aanvoer van zoetwater vanuit het buitenland eveneens minder. „We zijn als land ingericht op waterafvoer, de vraag wat je moet doen als het opeens veel regent. En daar zijn we kampioen in”, zegt Dirk-Siert Schoonman, dijkgraaf van het Waterschap Drents Overijsselse Delta. Jarenlang was hoogwater de grootste tegenstander voor regenachtig Nederland. „Maar water beter vasthouden om periodes van droogten goed door te komen, dat is de volgende uitdaging.”

Wateroverlast is acuut, droogte is een sluipmoordenaar

„Het besef begint te landen dat de schade van droogte vaak groter is dan die van wateroverlast”, denkt Schoonman. „Wateroverlast is acuut, droogte is meer een sluipmoordenaar. Maar het leidt wel tot enorme schade aan gewassen, natuur en funderingen. Dat maakt het essentieel om gebruik te maken van dit moment.”

De dijkgraaf heeft ideeën om Nederland beter voor te bereiden op langdurige droogte. „Elke vierkante meter in Nederland moet water kunnen opnemen, zodat als er regen valt, het ook echt in de bodem zakt. Van het erf van de boer tot aan de tuin van de gemiddelde Nederlander, die momenteel nog vol stenen ligt.”

„Er is niet zozeer sprake van minder regen, maar het komt minder vaak voor en in heftigere hoeveelheden naar beneden. We moeten die extremen zien te balanceren”, vertelt Geertjo van Dijk, expert klimaatbestendige steden bij Wavin.

Hij is voorstander van het opslaan van water tijdens natte periodes, om te gebruiken als het een tijdlang niet regent. In sloten, beekjes en overstromingsgebieden, maar ook in steden. „Regenwater kan je bijvoorbeeld op je dak opvangen en naar een tank in de tuin laten lopen. Dat water zou je kunnen gebruiken om de wc te spoelen, je wasmachine te laten draaien. In theorie kan je 80 procent van het huidige waterverbruik vervangen door regenwater.” Hoe ver weg is zo’n scenario?

„In België gebeurt het al, daar wordt bij ieder nieuw huis een regenwater buffer in de tuin geplaatst.” In Nederland bestaan dat soort regels nog niet en de prijs van drinkwater is dermate laag dat mensen niet echt worden gestimuleerd om over hun watertoevoer na te denken, schetst Van Dijk. „Als je nu een kuub water in de tuin sproeit, kost je dat anderhalve euro. Daar liggen weinig mensen wakker van.” Om het hergebruik van regenwater op grote schaal te stimuleren zou de overheid in actie moeten komen. „Stel het bijvoorbeeld als voorwaarde bij bouwvergunningen.”

Langere termijn

Hij onderstreept de noodzaak om snel actie te ondernemen. „Iedereen zegt vandaag heel hard: ons drinkwater komt niet in gevaar. En dat geloof ik wel voor nu. Maar op de langere termijn ben ik daar niet zo zeker van. Er zijn al steden in Europa waar ze over 20 jaar vrezen niet meer voldoende drinkwater te hebben. En waterbedrijf Vitens zei in 2018 ook al eens dat we niet meer de tuin mochten sproeien. We moeten toch echt over zo’n toekomst nadenken.”