Steek je kop in het zand bij klimaatproblemen

Daarmee wordt ook de kans op overstromingen groter. Volgens klimatoloog Friederike Otto, van het Environmental Change Institute van de Universiteit van Oxford, bewijzen de overstromingen in Nederland, België en Duitsland van afgelopen zomer dat zelfs ontwikkelde landen niet meer veilig zijn voor de ernstige gevolgen van extreem weer. Klimaatverandering heeft nu ook rampzalige gevolgen voor ons.

We kijken naar de lucht

Die problemen hebben niet alleen te maken met een teveel aan water. Ook grote perioden van droogte nemen toe. De afgelopen jaren was de grondwaterstand in Nederland op veel plaatsen alarmerend laag. En dus kijken we - terecht - bezorgd naar de lucht, naar de donkere wolken die zich boven onze hoofden samenpakken, of juist naar de brandende zon. Maar laten we niet vergeten dat er ook onder de grond nog heel veel te winnen valt.

Onze waterinfrastructuur schiet tekort

Onder het oppervlak van elke grote stad liggen talloze systemen die het stadsleven op gang houden. Van metrolijnen tot communicatie- en elektriciteitsnetwerken. Misschien wel de belangrijkste van alle is de waterinfrastructuur. En die is niet altijd op orde. De afgelopen zomer zagen we dit op plekken als New York en China, waar door extreme regenval de metrosystemen overspoelden. De beelden van reizigers die vastzitten in het (soms tot aan hun nek) hoge water tonen de noodzaak van waterbeheer in het nieuwe klimaat.

In Nederland mogen we trots zijn op onze ondergrondse watervoorziening en -afvoer. We behoren tot de beste van de wereld. Maar ook hier schiet het soms tekort. Tegen de extreemste gevallen zoals in Limburg in juli van dit jaar valt ondergronds niet veel te doen - wat via de rivieren naar ons toe komt is moeilijk te weren. We zien echter dat bij hevige regenval ook lokaal problemen kunnen ontstaan die eigenlijk te voorkomen zijn.

Het probleem begint bij hoe we bouwen

Standaard grondoppervlakken in steden - asfalt, beton, glas, etc. - zijn slecht in opnemen van water. Dat zorgt voor moeilijkheden bij zowel langdurige droogte als hevige regenval. Water dat op verharde oppervlakken valt, kan op korte termijn nergens heen, waardoor overstromingen kunnen ontstaan. En wordt in veel gevallen afgevoerd via riolering, waardoor het water ‘ongebruikt’ verdwijnt in rivieren en zeeën.

Minder regen, maar wel hevigere regenval

Om het grondwater op pijl te houden, zullen steden in moeten spelen op de minder frequente, maar soms erg hevige, neerslag. Wanneer het minder vaak regent, zullen steden een manier moeten vinden om water beschikbaar te houden. Wanneer het wel regent zullen de regenbuien gemiddeld heviger zijn dan toen de meeste steden in de wereld werden ontworpen en gebouwd.

Een verouderde infrastructuur, die niet klimaatbestendig is, is niet opgewassen tegen een toekomstige storm. Dit kan leiden tot dramatische scenario's waarin bewoners geen betrouwbaar drinkwater hebben, of ze (gevaarlijke) overstromingen moeten zien vermijden wanneer ze de auto, fiets of het openbaar vervoer gebruiken.

Proactieve benadering

Gelukkig zijn er proactieve benaderingen en technologieën om watertekorten te beperken, overstromingen te verminderen en het grondwaterpeil te stabiliseren in het licht van een wisselvallig klimaat. Eén zo'n oplossing is het StormHarvester systeem van Wavin.

Gebruikelijke buffer-systemen - ontworpen om oppervlaktewater op te slaan en langzaam af te voeren - zijn bij stormwaterbeheer ongeveer 95% van de tijd leeg. Daarnaast zijn gangbare infiltratiesystemen - die water in de bodem laten stromen - zeer gevoelig voor de permeabiliteit van de aarde waardoor ze hun werk niet kunnen doen.
De technologie van StormHarvester optimaliseert enerzijds waterhergebruik en voorkomt anderzijds overstromingen als gevolg van hevige regenval. Het afvloeiende water van bijvoorbeeld parkeerterreinen, daken of andere verharde oppervlaktes voert het water af na een regenval in een buffervolume. De controleput gekoppeld aan dit volume is uitgerust met een nauwkeurig meterologisch regenvoorspelsysteem voor korte en lange termijnvoorspellingen.

Seintje naar de tank

Wanneer regenval wordt voorspeld, volgt een signaal van en naar de tank, waardoor het water tot een veilig niveau wordt verlaagd. Dit zorgt ervoor dat de tank voldoende capaciteit heeft om het nieuwe regenwater te verwerken. Het systeem vangt overtollig regenwater op (waardoor overstromingen worden voorkomen) en kan het water opgeslagen worden voor hergebruik, zodat het rioleringssysteem niet wordt overbelast. Hierdoor ontstaat een waterreservoir voor wanneer er een tekort aan water is.
Kortom, regenwater kan worden opgeslagen voor continu hergebruik. Ook kan ondergrondse infiltratie zo snel of langzaam gebeuren als nodig is om zowel overstromingen als tekorten te voorkomen.

Door deze kritische dempings- en infiltratiefuncties in één tank te combineren neemt het systeem minder ruimte in beslag dan conventionele gescheiden waterbeheersystemen.
Dit bespaart de gebruiker geld en is milieuvriendelijk. Goede infiltratie van water helpt grondwaterlagen te hervullen en grondwaterniveaus te verhogen die vaak uitgeput raken als gevolg van overmatige wateronttrekking. Het voorkomt ook dat regenwater wordt geloosd op het externe rioolnetwerk - wat de gebruiker geld bespaart doordat de gemeente geen heffingen eist voor het lozen van oppervlaktewater - en het vermindert de druk op de overbelaste rioolnetwerken.

Een voorbeeld

Om deze voordelen concreet te illustreren nemen we het voorbeeld van een school met 1.000 leerlingen waar elke leerling jaarlijks ongeveer 1.800 liter water gebruikt. Dankzij de slimme en duurzame aanpak van waterbeheer, mogelijk gemaakt door StormHarvester technologie, kan de school het waterverbruik halveren. Daarnaast profiteert de school van lagere waterkosten, komt het rioleringsnetwerk minder onder te staan en is er geen extra ondergrondse ruimte nodig.

Beter grondwaterbeheer en minder drinkwaterverbruik

Het StormHarvester systeem vertegenwoordigt stormwaterbeheer dat is ontworpen voor de toekomst. Het biedt steden een groot aantal belangrijke voordelen, van verbeterd grondwaterbeheer tot minder drinkwaterverbruik. Het bespaart veel belanghebbenden geld en zal het milieu ondersteunen bij de veranderlijke neerslag die steden zullen ervaren in een warmere wereld. Door gebruikers in staat te stellen zowel stormwater te bufferen als te infiltreren of zelfs te hergebruiken, bespaart het waardevolle ruimte en vermindert de operationele complicaties.

Steden, steek je kop in het zand!

Vaak is het moeilijk te voorspellen hoe de klimaatverandering elke uithoek van de wereld zal beïnvloeden en als gevolg hoe de weerpatronen daardoor zullen veranderen. Niemand weet hoe warm de planeet zal worden en we hebben nog nooit in zo'n warm klimaat geleefd. Naarmate de verstedelijking voortschrijdt en de klimaatcrisis steeds vaker de kop opsteekt, moeten steden een 'can-do'-houding aannemen en proactieve benaderingen overwegen om zich aan te passen aan deze warmere wereld en daarmee klimaatbestendiger te worden.

Technologieën zoals Wavin's StormHarvester systeem zullen zeker niet alles oplossen, maar het is wel een tool om door een onzekere toekomst te navigeren en om stadsbewoners te laten genieten van de ontelbare voordelen van het stadsleven. Door out of the box te denken kunnen steden ondergrondse oplossingen gebruiken om bovengrondse problemen aan te pakken. En ongeacht hoe warm het wordt, daar is moeilijk een prijskaartje aan te hangen.