Optymalny model wyposażenia sieci w studzienki

W ofercie Wavin istnieje szereg różnych rozwiązań studzienek z tworzyw sztucznych. Różnią się zarówno wielkością i sposobem eksploatacji oraz parametrami technicznymi (możliwymi obszarami zastosowań).

Studzienki  włazowe i inspekcyjne

- kryteria wyboru średnicy studzienki
 

Pod względem wielkości zgodnie z  normami PN-EN 476:2012 , PN-C-89224:2018-03P  oraz PN-EN 13598-2:2016-09 wśród studzienek wyróżniamy:
- studzienki włazowe ( o średnicy ≥ 1m); 
- studzienki inspekcyjne do prowadzenia czynności eksploatacyjnych z poziomu nawierzchni. 

Wśród eksploatatorów wielu opowiada się za stosowaniem tylko dużych studzienek włazowych. To kwestia przyzwyczajenia i stosowania przestarzałych przepisów, ale również kwestia doświadczenia. Ich zdaniem studzienki włazowe nieraz okazują się niezastąpione w dostępie do kanalizacji. 
Coraz więcej jest też takich eksploatatorów, którzy wybierają opcję mieszaną w jednym systemie kanalizacyjnym, tj. studzienki włazowe w kluczowych miejscach oraz inspekcyjne jako uzupełnienie. W wymaganiach tych pojawiają się też wymagania odnośnie najmniejszego dopuszczalnego wymiaru studzienek inspekcyjnych w uzależnieniu od możliwości używanego sprzętu eksploatacyjnego. 

W układzie mieszanym najczęściej stosowanym podejściem są następujące wytyczne:
1) studzienki włazowe stosować nie częściej niż 100-150 metrów,
lub alternatywnie co trzecia lub maksymalnie co piąta studzienka powinna  być studzienką włazową;
2) pozostałe studzienki mogą być studzienkami inspekcyjnymi (np. nie mniejszymi niż np. 400 mm w świetle);
3) na przyłączach dłuższych niż 30 m stosować studzienkę włazową na granicy eksploatacji, przy krótszych studzienki inspekcyjne.

Takie podejście jest zdecydowanie zbieżne z propozycją optymalizacji. Nie tylko możemy w jednym systemie mieszać studzienki Tegra i Basic, ale też studzienki włazowe i inspekcyjne. Przemyślane zwiększenie udziału studzienek inspekcyjnych to kolejny, dobry pomysł na optymalizację systemu. 

Studzienki tworzywowe

- kryteria wyboru studzienek wg normy PN-EN 13598

Pod względem możliwych obszarów zastosowań normy produktowe dla studzienek oraz norma  
PN-EN 476:2012  wyróżniają:
- studzienki głębokie i obciążone ruchem ciężkim zgodne z PN-EN 13598-2;
- studzienki płytkie do obszarów nie obciążonych ruchem zgodne z PN-EN 13598-1.

W ofercie Wavin występują studzienki zgodne z normą PN-EN 13598-2, przy czym:
- studzienki Tegra 1000, 600 i 425 mogą być stosowane przy poziomie wody gruntowej do 5 m licząc od kinety,
- a studzienki Basic 600, 425, 400 i 315 mogą być stosowane przy poziomie wody gruntowej do 3 m licząc od kinety. 

Praktyczne zalecenia wyboru studzienek 

Obydwa  powyższe kryteria stwarzają doskonałe możliwości takiego doboru studzienek, aby uzyskać wysokiej jakości, świetnie ukształtowany system kanalizacyjny, a jednocześnie nie zawyżać parametrów studzienek, lecz dostosować je do potrzeb wynikających z warunków gruntowo-wodnych, planowanych obciążeń i przewidywanej eksploatacji. 
Poniżej przedstawione są przykładowe zalecenia firmy Wavin dotyczące wyposażenia sieci  kanalizacyjnej w studzienki (pod względem optymalnej funkcjonalności, kosztów, łatwej, bezpiecznej i higienicznej eksploatacji). Można je wykorzystać, jeżeli zalecenia inwestora, eksploatatora lub szczegółowe wytyczne przedsiębiorstw wodociągowych czy zakładów komunalnych nie są inne. 

Wyposażając system kanalizacyjny w studzienki w węzłach kanalizacyjnych, stosować zarówno studzienki Tegra, jak i Basic. W systemie powinny być zamontowane zarówno studzienki  włazowe, jak i studzienki inspekcyjne (patrz: rysunek). 

 

• Przy wyborze Tegra czy Basic kierować się potwierdzonym obszarem zastosowania – tzn. uwzględnić przede wszystkim warunki gruntowo-wodne. W miejscach, w których pozwalają na to warunki gruntowe stosować studzienki mniej zaawansowane technicznie rodziny Basic. Studzienki Tegra stosować wszędzie, gdzie studzienki Basic nie nadają się; (więcej w artykule Studzienki Tegra i Basic – czym się kierować przy wyborze? );
• Duże studzienki dn 1000 stosować przede wszystkim w głównych węzłach sieci, ale nie częściej niż co 100–150 m, przy czym rozróżnić studzienki włazowe do wchodzenia przez personel, o jakich mówi norma PN-EN 476 i PN-C-89224:2018-03P oraz  studzienki „włazowe”:

- studzienki włazowe w myśl normy PN-EN 476 zapewniają komorę roboczą o wysokości minimum 1,8m – te studzienki powinny być wyposażone w stopnie lub drabinki, chyba że eksploatator lub zarządca sieci stosuje rozwiązanie z opcją bez wchodzenia do studzienek.
- Jeśli studzienki dn 1000 nie zapewniają komory roboczej o wysokości 1,8m nie powinny być traktowane jako włazowe, a drabinki powinny być przekazane na wyposażenie służb eksploatacyjnych (zalecenie wynikające z zasad bhp i dyrektywy europejskiej nakazującej ograniczanie wchodzenia personelu obsługi do kanalizacji);
W pozostałych węzłach stosować  studzienki inspekcyjne.

• Średnicę studzienek inspekcyjnych dostosować do możliwości sprzętu eksploatacyjnego, przy czym za studzienki dostępne dla sprzętu uważa się najczęściej studzienki o średnicy co najmniej 400 mm w świetle na całej wysokości. W wypadku studzienek Wavin są to studzienki Tegra 600 i Basic 600 oraz Tegra 425 i Basic 425.
• Na odcinkach tranzytowych sieci kanalizacyjnej stosować studzienki przelotowe, o małych średnicach, wyłącznie do celów wentylacyjnych;
• W pozostałych punktach uzupełniać system o mniejsze studzienki inspekcyjne (np. Basic 315), a w miejscach o dużych zagęszczeniach przyłączy kanalizacyjnych część studzienek połączeniowych zastępować trójnikami (przy nowobudowanej sieci) lub odgałęzieniami nasadowymi (przy podłączenia do czynnych przewodów);
• Przy włączeniu przykanalików do studzienek stosować wkładki in situ. 
Przyłącza dn200 możliwe są do włączenia za pomocą wkładki in situ do studzienki Tegra 600 i Tegra 1000 oraz Basic 600. Do mniejszych studzienek wkładki in situ występują dla rur o średnicy maksymalnej dn160. Większe wloty można wykonać fabrycznie, na zamówienie;
• W przypadku różnicy rzędnych kanału dopływowego i odpływowego większej niż 0,50 m do pokonywania przez kanał różnic poziomów:

- W studzienkach włazowych należy stosować studzienki kaskadowe, w których kaskada  może być wykonana z użyciem rury spadowej umieszczonej na zewnątrz lub wewnątrz studzienki. Zaleca się ograniczenie różnicy rzędnych do 4,5m. W przypadku studzienek o głębokości większej niż 6 m, różnicy rzędnych kanałów przekraczającej 3 m, przepływów wymagających przewodów o średnicach co najmniej 300 mm rozwiązania  techniczne należy zaprojektować indywidualnie. Przy czym dopuszcza się rury spadowe o średnicy mniejszej niż średnica kanału doprowadzającego ścieki
- W studzienkach inspekcyjnych zamiast kaskad stosuje się przepady, co oznacza, że różnica wysokości między dopływem a odpływem do 4 m nie wymaga prowadzenia specjalnej rury spadowej

• W celu zabezpieczenia wybicia ścieków w nisko położonych pomieszczeniach wyposażonych w urządzenia sanitarne w przypadku spiętrzenia ścieków w kanalizacji na przyłączach stosować studzienki inspekcyjne z zamontowanymi zasuwami burzowymi. Instalację wewnętrzną zaprojektować w taki sposób, aby zabezpieczyć przed zalaniem nisko położonych pomieszczeń przez ścieki z wyższych kondygnacji w przypadku zablokowania odpływu przez klapę burzową na przyłączu;
• W celu ograniczenia migracji gryzoni do budynku na przyłączach stosować kinety z zasuwami burzowymi
Przy doborze kinet:
• wykorzystywać w maksymalnym stopniu prefabrykację;
• w węzłach kanalizacyjnych stosować gotowe rozwiązania, zmiany kierunku wykonywać w świetle studzienki – wymagane są kinety kątowe;
• w przypadku braku gotowych konfiguracji kinet stosować kształtki systemowe (korki, redukcje, kolana i trójniki). W razie stosowania załamań kątowych poprawniejszą eksploatację zapewniają kolana o łagodnych kątach – do 30°;
• przy kątach ≥ 45° warto wykonywać załamania, stosując dwa kolana (np. jedno na dopływie, drugie na odpływie); 
• w studzienkach kanalizacji deszczowej i ogólnospławnej stosować kinety o spocznikach umiejscowionych na wysokości H = D. Choć nie jest to wymagane w kanalizacji sanitarnej, to nie ma żadnych przeciwskazań, a wręcz może to być korzystne.

Podsumowanie 

Opisując powyżej model wyposażenia sieci wskazano szereg możliwości optymalizacji wyposażenia sieci kanalizacyjnej w studzienki oparte o przemyślane kryteria – zgodne z przepisami, zasadami sztuki budowlanej oraz zdrowy rozsądek. 
Przedstawione studzienki z tworzyw sztucznych stanowią świetną alternatywę dla wciąż popularnych studzienek betonowych.  Są one szczególnie cenione przez właściwości, które stwarzają zarówno stosowane materiały jak i technologie produkcji. Zawsze stanowią lepszy wybór, gdy zależy nam na zapewnieniu:
- szczelności, 
- idealnych warunków  hydraulicznych
- chemoodporności,
- niskiej wadze elementów i szybkim montażu. 

Bibliografia:

1. Warunki techniczne wykonania sieci wodociągowo-kanalizacyjnych – Zeszyt specjalny Izby gospodarczej „Wodociągi Polskie”.
2. PN-EN 476:2012 Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych w systemach kanalizacji deszczowej i sanitarnej.
3. PN-C-89224:2018-03P Systemy przewodów rurowych z termoplastycznych tworzyw sztucznych -- Zewnętrzne systemy bezciśnieniowe i ciśnieniowe do przesyłania wody, odwadniania i kanalizacji z nieplastyfikowanego poli(chlorku winylu) (PVC-U), polipropylenu (PP) i polietylenu (PE) -- Warunki techniczne wykonania i odbioru.
4. PN-EN 13598-1:2011 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do podziemnej bezciśnieniowej kanalizacji deszczowej i sanitarnej -- Nieplastyfikowany poli(chlorek winylu) (PVC-U), polipropylen (PP) i polietylen (PE) -- Część 1: Specyfikacje techniczne kształtek pomocniczych wraz z płytkimi studzienkami niewłazowymi.