Coraz częściej przy wyborze rozwiązań wymaga się oceny systemów pod względem ich oddziaływania na środowisko. TEPPFA opracowała zestaw niezależnie potwierdzonych Deklaracji Środowiskowych Produktów, obejmujących podstawowe rodzaje systemów rurowych z tworzyw sztucznych na podstawie aktualnych danych uzyskanych dzięki Analizie Cyklu Życiowego.
Europejskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych (TEPPFA) jest organizacją, reprezentującą wiodących producentów systemów rurowych z tworzyw sztucznych oraz krajowe stowarzyszenia w całej Europie. TEPPFA opracowała zestaw niezależnie potwierdzonych Deklaracji Środowiskowych Produktów, obejmujących podstawowe rodzaje systemów rurowych z tworzyw sztucznych na podstawie aktualnych danych uzyskanych dzięki Analizie Cyklu Życiowego.
Badania w zakresie Analizy Cyklu Życiowego prowadzone były przez uznany w skali międzynarodowej Flamandzki Instytut ds. Badań Technologicznych (VITO), zgodnie z metodologią określoną w normach ISO 14040 i 14044. Ustalenia VITO poddane zostały następnie niezależnej krytycznej weryfikacji przez inną uznaną instytucję zajmującą się kwestiami zrównoważonego rozwoju, Denkstatt GmbH z Austrii, zgodnie z metodologią ISO.
W badaniu wykorzystano dane dotyczące systemów rurowych z tworzyw sztucznych uzyskane od firm reprezentujących ponad 50% rynku europejskiego. Dane dotyczące porównywalnych materiałów alternatywnych stosowanych do budowy systemów rurowych (beton, żeliwo ciągliwe i miedź) uzyskano na podstawie ogólnie dostępnych informacji.
Ocena ta obejmuje wszelkie składowe oddziaływania od początku do końcu życia produktu w zakresie surowców, energii i odpadów związanych z produktem w ciągu jego całego cyklu życiowego. W celu obliczenia całkowitego wpływu analizie poddaje się wszystkie procesy, począwszy od produkcji surowców, przekształcenie ich w produkt; transport i montaż produktu, okres użytkowania produktu aż po usunięcie lub przerób produktu na końcu cyklu życiowego.
W metodzie tej nie porównuje się samych materiałów, lecz tzw. jednostki funkcjonalne o tym samym przeznaczeniu. Wyznacza się dla nich sumę wszystkich oddziaływań w trakcie ich przewidywanego cyklu życia, a następnie wyznacza średnie roczne oddziaływanie.
W porównaniu studzienek betonowych z tworzywowymi jednostką funkcjonalną jest odcinek 100 m kanalizacji wyposażony w studzienki. Do wyliczenia wszystkich oddziaływań w cyklu życia takiej jednostki bierze się pod uwagę następujące czynniki:
1) Powodowanie „wyczerpywania zasobów nieodnawialnych” wskutek nadmiernej eksploatacji zasobów mineralnych, paliw kopalnych i innych nieożywionych, nieodnawialnych surowców, która może doprowadzić do wyczerpania zasobów naturalnych.
2) Przyczynianie się do „zakwaszania środowiska” - emisja takich związków jak dwutlenek siarki czy tlenki azotku powstających podczas procesów produkcyjnych, powodujących kwaśne deszcze, które wywierają niszczący wpływ na glebę, zasoby wodne, organizmy ludzkie i zwierzęce, oraz cały ekosystem.
3) Przyczynianie się do „eutrofizacji”, występującej wskutek nadmiernego nawożenia wody i gleby substancjami odżywczymi (takimi jak azot i fosfor). Skutkuje ona nadmiernym wzrostem roślin oraz śmiercią fauny jezior i cieków wodnych.
4) Przyczynianie się do „globalnego ocieplenia” (ich ślad węglowy) – izolujący wpływ gazów cieplarnianych, takich jak CO2 i metan, w atmosferze to główna przyczyna globalnego ocieplenia, mającego wpływ zarówno na zdrowie ludzi jak i stan ekosystemu, w którym żyjemy.
5) Przyczynianie się do „niszczenia warstwy ozonowej” – niszczenie warstwy ozonowej w atmosferze powodowane przez emisje chemicznych środków spieniających i czyszczących umożliwia przepływ większych ilości słonecznego promieniowania UV, powodującego raka skóry i zmniejszającego plony.
6) Przyczynianie się do „utleniania fotochemicznego” – w przypadku, gdy fotochemiczna reakcja światła słonecznego z pierwotnymi substancjami zanieczyszczającymi atmosferę, takimi jak lotne związki organiczne i tlenki azotu, prowadzi do powstawania smogu chemicznego, który ma niekorzystny wpływ na zdrowie ludzkie, na plony oraz na cały ekosystem.
W ramach tego badania dokonano bezpośredniego porównania pomiędzy trzema różnymi rodzajami rur z PVC lub PP, a rurami betonowymi do budowy bezciśnieniowych przewodów kanalizacyjnych.
Producentom studzienek betonowych można przyznać, że beton jest materiałem ekologicznym w fazie produkcji i powtórnego zagospodarowania. Jednak standardy wykonania takich analiz wymagają, aby brać pod uwagę wszystkie czynniki w cyklu użytkowania produktu. Gdy doliczone zostają koszty transportu elementów, koszty użycia sprzętu ciężkiego oraz czasy montażu, to ocena wyrobów nie jest już tak korzystna.
Ocena systemów z tworzyw sztucznych w tym zakresie jest bardzo korzystna. W porównywalnych warunkach systemy z tworzyw sztucznych wykazują oddziaływanie na środowisko na podobnym poziomie z systemami tradycyjnymi, uchodzącymi za bardziej przyjazne środowisku.
„Ślady ekologiczne” mogą być albo niekorzystne albo korzystne. Niekorzystne skutki takie jak emisja gazów cieplarnianych mogą powstawać albo podczas wytwarzania produktu lub na etapie jego usuwania; korzystne skutki to przyczynianie się do zmniejszania emisji gazów cieplarnianych dzięki oszczędności energii podczas użytkowania produktu. W przypadku rur z tworzyw sztucznych Analiza Cyklu Życiowego wykazała, że systemy z tworzyw kreują oszczędności, które w rzeczywistych warunkach są w stanie ograniczać wielkość czynników branych pod uwagę w analizach.
W konkretnych zastosowaniach takimi czynnikami korzystnie wypadającymi w porównaniu z systemami tradycyjnymi mogą być:
- skracanie czasu prowadzenia robót i korzystny wpływ na procesy prowadzenia odwadniania wykopu;
- brak konieczności fundamentowania (koszty wykonania i transportu betonu);
- możliwość generowania wielu oszczędności w kosztach ekologicznych dzięki wykorzystaniu właściwości tworzyw i możliwości zoptymalizowania wielu rozwiązań (np. stosowanie studzienek inspekcyjnych w układzie mieszanym ze studzienkami włazowymi, stosowanie mniejszych spadków w związku z doskonałymi właściwościami hydraulicznymi, itd.)
Przekonujące porównanie czasów wykonania sieci kanalizacyjnej z betonu oraz tworzyw przedstawia krótki film wykonany przez TEPPFA porównujący rzeczywisty montaż odcinka sieci (90m), w tym rur i studzienek. Zarówno czas montażu rurociągów jak i czas montażu studzienek wypada na korzyść tworzyw. Film jest dostępny pod adresem: https://youtu.be/pEdTbzGVQf4
PODSUMOWANIE
1. Studzienki tworzywowe mają dzięki właściwościom materiałów i zastosowaniu przemyślanych rozwiązań konstrukcyjnych mają olbrzymi potencjał w eliminowaniu najczęściej występujących problemów w sieciach kanalizacyjnych. Należą do nich :
- minimalizowanie problemów z włazami
- szczelność
- dostosowanie do rosnącej agresywności ścieków i oparów w sieci kanalizacyjnej.
Generują one znaczne oszczędności na etapie eksploatacji wynikające z ograniczenia infiltracji i eksfiltracji, zmniejszenia częstotliwości i zakresu napraw oraz procesów czyszczenia kanalizacji.
Zmieniające się realia wymuszają podwyższanie chemoodporności. Rosnące oczekiwania i standardy sprzyjają rozwiązaniom o mniejszej uciążliwości dla otoczenia i o niższych kosztach eksploatacji. W tym zakresie wybór przemyślanych, precyzyjnych rozwiązań tworzywowych znajduje wieli zwolenników.
2. Postęp w dziedzinie przetwórstwa tworzyw i możliwość stosowania unikalnych rozwiązań konstrukcyjnych, wąskie zakresy tolerancji rosnący dostęp do rur o dużych średnicach, a także rozwój sprzętu eksploatacyjnego, przemawiają na korzyść tworzyw. Ich zastosowanie staje się coraz bardziej powszechne i niesie za sobą coraz więcej korzyści, które nie są dostępne w rozwiązaniach tradycyjnych.
3. Rosnące znaczenie oceny śladu ekologicznego przy wyborze stosowanych materiałów oraz rachunek ekonomiczny uwzględniający koszty eksploatacyjne będą z pewnością przemawiać za rosnącym udziałem studzienek tworzywowych w systemach kanalizacyjnych. Więcej szczegółowych informacji na temat można znaleźć na stronie www.prik.pl lub na stronie Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych TEPPFA tj. na www.teppfa.eu
BIBLIOGRAFIA:
1. PRiK; Porównanie wpływu na środowisko systemów rurowych z PP ze ścianką strukturalną (podwójną) i rur betonowych
2. PRiK; Porównanie wpływu na środowisko systemów rurowych z PVC ze ścianką litą i rur betonowych
NORMY POWOŁANE
PN-EN ISO 14040:2009
Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia -
Zasady i struktura
PN-EN ISO 14044:2009
Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia - Wymagania i wytyczne
